GIÁO LÝ THIỀN TÔNG VIỆT NAM

✍️ Mục lục: GIÁO LÝ THIỀN TÔNG VIỆT NAM – Quyển 2

⭐️PHẦN I – 28 CHƯƠNG GIÁO LÝ THIỀN TÔNG VIỆT NAM

📕CHƯƠNG 24
GIẢI THÍCH THIỀN NGỮ – CÔNG ÁN – LỜI TỔ SƯ

I. MỞ ĐẦU

Trong hành trình tu tập theo pháp môn Thiền Tông, người học thường gặp nhiều câu nói khó hiểu, những bài thi kệ, công án hoặc lời khai thị của chư Tổ sư xưa. Những điều này không nên hiểu theo lý trí thông thường hay logic văn tự, mà cần nhận ra bằng Tánh Biết thanh tịnh – tức là Tánh Phật của chính mình.

Chương này trình bày cách tiếp cận đúng đắn với Thiền ngữ, công án và lời Tổ sư, cũng như giải thích một số ví dụ điển hình để giúp người học tránh rơi vào lý luận, chấp ngôn, hiểu sai pháp Thiền Tông.

II. THIỀN NGỮ LÀ GÌ?

• Thiền ngữ là những lời nói ra trong cảnh giới “vô ngôn”, mang tính đốn ngộ, chỉ nhằm đánh thức người nghe quay về với Phật Tánh.
• Thiền ngữ thường không theo cấu trúc ngôn ngữ thông thường, có khi mâu thuẫn, phi lý, nhưng đó là dụng ý để người nghe vượt qua phân biệt nhị nguyên, dừng tâm, buông chấp.
• Thí dụ:
  – “Tâm bình thường là Đạo.”
  – “Vô sự là Phật.”
  – “Chẳng nghĩ thiện, chẳng nghĩ ác, chính là Bản lai diện mục.”

III. CÔNG ÁN LÀ GÌ?

• Công án là câu chuyện, lời nói hoặc hành động của chư Tổ nhằm đánh thức người học Thiền từ trong vô minh vọng tưởng.
• Công án không phải bài toán để phân tích hay lý giải theo cách học thông thường. Nếu dùng trí hiểu suy luận, người học sẽ rơi vào mê lộ.
• Ý nghĩa công án là dẫn dụ người học trở về trạng thái “trực nhận” – không dùng ý thức, không lý luận – mà dùng Phật Tánh “ngay đó Biết liền”.
• Ví dụ nổi tiếng:
  – Một vị tăng hỏi Triệu Châu: “Con chó có Phật Tánh không?” Triệu Châu đáp: “Không.”
  – Vị tăng hỏi Bách Trượng: “Thế nào là Phật?” Bách Trượng đáp: “Ba cân gai.”
• Những công án này không mang ý nghĩa câu chữ, mà là tiếng sấm nổ giữa trời quang – người có Tánh Biết mới ngộ ra.

IV. LỜI TỔ SƯ – PHƯƠNG TIỆN ĐIỂM TÁNH

• Lời các Tổ Thiền không phải để truyền kiến thức, mà để “chỉ Tánh” – khai thị cho người khác thấy lại Tánh Phật của chính mình.
• Lời Tổ sư luôn mang tính đốn ngộ, bất ngờ, có khi trái ngược lời kinh điển – nhưng đều là phương tiện phù hợp với người nghe.
• Cách nói của các vị Tổ như: “Vô Tâm tức Phật”, “Không một vật tức là Đạo”, “Không Phật, không Pháp” – đều là chỉ thẳng Tánh.
• Những lời này không phải là triết lý hay tri kiến, mà là công cụ “chặt đứt” mọi chấp pháp, giúp người quay về Tự Tánh.

V. CÁCH TIẾP CẬN ĐÚNG VỚI THIỀN NGỮ – CÔNG ÁN – LỜI TỔ

1. Không dùng suy nghĩ – phân tích để hiểu.
2. Không tìm lời giải thích theo nghĩa lý học.
3. Không chấp ngôn – không dính tướng văn tự.
4. Không học thuộc để làm “kiến thức Thiền”.
5. Chỉ cần dừng lại – không theo vọng tưởng – sẽ Biết.

• Người có Phật Tánh, khi lắng tâm không vọng động, nghe câu Thiền liền nhận ra: “Ồ, đây là lời phá chấp – khai ngộ!”

VI. KẾT LUẬN

Thiền ngữ, công án và lời Tổ sư là phương tiện đặc biệt của Thiền Tông – không giống giáo lý thông thường. Muốn tiếp nhận được, người học cần thực hành sống với Tánh Biết, không bám chấp hình thức. Khi tâm rỗng lặng, không còn kiếm tìm, mọi lời Thiền sẽ tự nhiên hiển bày, như gió thổi vào cửa trống.

✍️ Mục lục: GIÁO LÝ THIỀN TÔNG VIỆT NAM – Q2 👉 Xem tiếp